Ontwerpteam gezocht voor ambitieus nieuwbouwproject M HKA

Architecten kunnen zich nu kandidaat stellen

Kent u het topwerk van de Chinese kunstenaar Wang Du uit de collectie van de Vlaamse Gemeenschap, of de allereerste van de multimedia-installaties waarmee Yang Fudong een symbool werd van de kunstscène in Shanghai?  De voorbije jaren was er vaak aandacht voor de collectie van de Vlaamse Gemeenschap maar dan vooral voor de kunstenaars uit Vlaanderen die het verzamelt. Het feit dat Vlaanderen ook een topcollectie internationale hedendaagse kunst heeft, bleef onderbelicht. Daar komt nu verandering in.

Immers, de instelling die ervoor verantwoordelijk is, M HKA, heeft niet de ruimte om een overzicht daarvan te tonen. In drie zalen presenteert het telkens fracties van die collectie, met momenteel de ensembles van de legendarische Amerikaanse kunstenaar Gordon Matta Clark, van het jaren 1970 collectief van eigen bodem Mass (and Individual) Moving en van de Kazachse kunstenaar Askhat Akhmedyarov.

M HKA, lokaal verankerd, en toch internationale blik

M HKA  staat voor topwerken van kunstenaars uit Vlaanderen zoals Otobong Nkanga, Panamarenko of Luc Tuymans maar daarnaast ook voor een collectie van kunstenaars van over de hele wereld, van de Amerikaanse kunstenares Cindy Sherman tot de Russische kunstenaar Ilya Kabakov. Het noemt zich een Euraziatisch museum. Het beschikt over een van de belangrijkste collecties in West-Europa van kunst uit de voormalige Sovjetunie, uit Oekraïne, Rusland, de Kaukasus en centraal Azië, die gebieden dus die nu van strategisch belang blijken voor de toekomst van Europa. Verleden zomer organiseerde het onder auspiciën van zowel de Vlaamse minister-president als van de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy nog een opgemerkte tentoonstelling van de collectie in Kyiv. Die tentoonstelling, met kunstenaars als Berlinde De Bruyckere, Marlène Dumas, Kerry James Marshall en Orlan, werd door het Engelse kunsttijdschrift Frieze uitgeroepen tot een van de tien beste tentoonstellingen van het jaar in Europa. In Vlaanderen zelf is daar dus nu echter maar met mondjesmaat iets van te zien. Daar komt dus verandering in.

Doorstart nieuwbouwproject M HKA

Vlaanderen voorziet in zijn regeerakkoord daarom een volwaardige museale infrastructuur voor M HKA. M HKA is samen met KMSKA een van de twee eigen culturele erfgoedinstellingen waarmee Vlaanderen internationale excellentie nastreeft. Nadat een eerste architectuurwedstrijd spaak liep, was er lange tijd onduidelijkheid over dit traject. Vlaanderen gebruikte die tijd om het opzet verder aan te scherpen. Minister-president Jan Jambon kondigde in 2022 de doorstart aan en de regering besliste in april 2023 principieel tot een nieuw budget en een bijgesteld programma van eisen, met een bouwkost van 85 miljoen euro en een totaalkost, inclusief toekomstige indexeringen, van 130 miljoen euro.

Architect gezocht

Vandaag zet de Vlaamse overheid een belangrijke stap in het nieuwbouwtraject van het M HKA. Op de website van de Vlaamse Bouwmeester wordt de architectuurwedstrijd internationaal opengesteld. Het is een op maat gesneden procedure. Wat bijzonder is, is de bouwteamformule, een manier om zowel kwalitatief als kostgunstig te bouwen. Hierbij wordt eerst een architectenteam geselecteerd, dat de toon zet, en vervolgens een aannemer. Aan beide wordt echter gevraagd om in bouwteam de concrete uitwerking samen aan te pakken. Het architectenteam staat dus in voor de architecturale kwaliteit, maar de aannemer is meer dan een uitvoerder van de plannen, hij is actief partij om de beste oplossingen te zoeken voor de uitvoering. Volg het infrastructuurproject via de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid.

Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen van de toekomst

Het nieuwe museum zal in een hedendaagse architecturale setting de collectieruimte voorzien die M HKA nu ontbeert om de eigen collectie op een kwalitatieve en duurzame manier tonen en toonaangevende internationale tentoonstellingen te organiseren die in een internationaal circuit spraakmakend zijn. Er is ruimte voor vooruitstrevend artistiek, curatorieel en kunstwetenschappelijk onderzoek, voor state of the art behoud en beheer van de collectie en voor innovatieve productie. Het zal een volwaardige plek geven aan het Centrum voor Kunstarchieven Vlaanderen en de filmmuseale werking.

Het zal daarnaast ook volop inzetten op de sociale en evenementiële ruimte die vandaag van hedendaagse kunstmusea wordt verwacht, het soort open, publieksgerichte ruimte waar M HKA met zijn zomertentoonstelling ‘Museum Spelen’ een oefening in doet.

Hiermee komt Jan Jambon tegemoet aan verschillende van zijn ambities als Vlaams minister-president. Vlaanderen heeft een achterstand op het vlak van cultureel erfgoed en de musea zijn de vlaggenschepen daarvan. Vlaanderen wil de bakens verzetten en daarbij zelf voorbeeldwerkingen voor zijn eigen musea. M HKA wordt een state of the art museum dat Vlaanderen centraal stelt en dit doet binnen een wereldwijde context. Die internationale dimensie is voor Vlaanderen broodnodig.