Antje Majewski en Paweł Freisler — Appel. Een introductie (opnieuw en opnieuw en nog een keer)
29 feb 2024 - 5 jan 2025
Hoeveel appelvariëteiten zijn er? Waar groeien wilde appelbomen? Wat houdt de vrijheid van appels in? Conceptueel kunstenaar Pawel Freisler en kunstenaar Antje Majewski verkennen de duale aard van appels als zowel een kunstobject als een referentiepunt in discussies over het verlies van biodiversiteit. Appel. Een Introductie (over en over en nog eens) wordt ontwikkeld in drie delen tijdens een jaar lang proces, in samenwerking met kunstenaars, pomologen, activisten en wetenschappers. Het appelproject van Antje Majewski en Pawel Freisler is doorlopend en circulair, zoals de natuur: we blijven appelbomen planten, en er worden veel mensen bij betrokken.
Bezoekers krijgen toegang tot kunstwerken, boeken, documenten, films en gedichten. Participatieve workshops, geleid door Plukgeluk, betrekken kinderen en tieners, en er zullen bomen worden geplant op scholen. Samen creëren we een interdisciplinaire kennisverzameling die nieuwe inzichten biedt in de relaties tussen appels, mensen en het bredere ecosysteem.
Met gastwerken van Chantal Akerman, Setareh Alipour, Jimmie Durham, Ian Hamilton Finlay, Ada van Hoorebeke, Joris de Rycke, Agnieszka Polska, Kasper De Vos. Curatoren: Joanna Zielińska en Anne-Claire Schmitz. In samenwerking met Plukgeluk.
Het eerste deel van het Superhost-project introduceerde ons de appel als een vrucht met vele culturele en symbolische betekenissen, met kunstwerken van Chantal Akerman, Jimmie Durham, Ian Hamilton Finlay, Pawel Freisler, Antje Majewski en Kasper de Vos, die samen de connectiviteit, vrijgevigheid en schoonheid van de natuurlijke wereld vieren waarvan wij ook deel uitmaken.
Het tweede deel van het project bracht ons een dieper inzicht in appels. Antje Majewski’s film leidde ons naar de oorsprong van appels in Kazachstan. De Superhost Space huisvestte het Alma Museum, letterlijk ‘Apple Museum’ uit Almaty’. Joris de Rycke vond wildgroeiende bomen nabij Antwerpen en maakte er variëteiten van. Lees meer over het tweede seizoen van Superhost 2024.
Voor het derde deel, dat opende op 22 september 2024, nodigen we je uit om samen met ons het levendige oogstseizoen te vieren. De Superhost-ruimte zal werken tonen van Setareh Alipour, Ada Van Hoorebeke, Verena en Han Kruysse, die frisse perspectieven bieden op de thema’s groei en vernieuwing.
Ada Van Hoorebeke presenteert The Bees’ Compound in de Superhost-ruimte, een grootschalige installatie van textiel met patronen en vormen die doen denken aan vergrote honingraten. De textielen zijn geverfd met appelbast voor de gele tinten en met Mexicaans bloedhout of logwood voor de paarse schaduwen. Deze kleuren, geel en paars, zijn kleuren die bijen levendig kunnen zien en ruiken. De installatie nodigt bezoekers niet alleen uit om andere soorten te observeren, maar om te zien en te voelen zoals zij, en te begrijpen dat wij allemaal deel uitmaken van hetzelfde ecosysteem. We bestuiven met onze vingertoppen, oogsten, en slaan op in kasten die zijn gebouwd als de lens van een oog. We nemen de laatste vruchten van de zomer en transformeren ze in lumineuze, heerlijke schatten, verborgen voor de zon, langzaam vervagend maar bedoeld om ons door de winter te helpen. Terwijl de dagen langer worden, kunnen we weer produceren—overvloedig, weelderig en vrij!
Setareh Alipour’s Lamp, vervaardigd uit appel-fruitleer (Perzisch: Lavashak), overstijgt zijn functie als enkel lichtbron en transformeert in een sensorische tijdmachine. De gomachtige textuur en de fruitige geur van het materiaal roepen de zoete en zure nostalgie van de kindertijd op. Wanneer verlicht, stralen de Lavashak-panelen als glas-in-lood, en werpen warme tinten amber en goud, waardoor het alledaagse buitengewoon wordt. Elk paneel fungeert als een dagboekentry—sommige levendig, andere vervaagd—resonant met Derrida’s concept van différance, waar betekenis voortdurend wordt uitgesteld. De appelvorm verbindt het materiaal abstract terug naar zijn oorsprong, waarbij traditie wordt verweven met hedendaagse symboliek. Dit werk dient als een tactiel verhaal, dat verleden en heden overbrugt terwijl het percepties van tijd en geheugen uitdaagt.
Pawel Freisler’s gegraveerde appels zijn bedekt met kleine patronen. Zijn foto’s brengen ons dichtbij deze kleine wonderen die kunstwerken zijn en tegelijkertijd deel uitmaken van de natuur. Bewaard in een vitrine, veranderen ze desondanks zoals alle organische materialen doen, en herinneren ons aan een einde dat ook een begin kan zijn.
Verena en Han Kruysse maakten zeer inventieve collages van hun ontbijt-appels en fotografeerden deze vluchtige uitvindingen over een aantal jaren.
Twee appelversieringen, geschilderd door Antje Majewski, zijn op de muren te zien. De versieringen zijn samen gemaakt door deelnemers tijdens eerdere projecten. Antje Majewski’s video “Apple Trees for Cities” toont het maken van appelversieringen en het planten van appelbomen in verschillende landen, met de hulp van vrijwilligers, burgergroepen, scholen of activisten.
De gemeenschapstuin – activistenorganisatie Plukgeluk leidde appelentaks – workshops voor het appelproject in Antwerpen. Hun werk met tieners is te zien op een tweede video. De getakste bomen zullen tijdens de herfst op Antwerpse scholen worden geplant.
De muren in de eerste ruimte zijn bedekt met tekeningen en schilderijen, gemaakt door kinderen en tieners in Thun (CH), Almaty (KZ) en Antwerpen.
Over de kunstenaars
Pawel Freisler is een experimentele conceptuele kunstenaar – dag en nacht. In de jaren 1970 emigreerde hij uit Polen. Hij woont in Malmö en werkt in Trelleborg (Zweden). Informatie over zijn werk bestaat vooral uit anekdotische verhalen (zoals zijn actieve deelname aan de kunstscene opgeven; of beginnen met tuinieren), vaak vol roddels, geruchten, sprookjes, legenden en verzinsels – verzinsels of persoonlijke connecties met de kunstenaar.
Antje Majewski’s praktijk bestaat uit schilderijen, videowerken, teksten en performances, en is geïnspireerd door antropologische en filosofische vragen. Majewski bevraagt objecten, territoria en planten, en richt zich op onderzoek naar alternatieve kennissystemen, het vertellen van verhalen, en het potentieel van transformatieve processen – met een bijzondere interesse in culturele en geobotanische migratie. Een integraal onderdeel van Majewski’s werkproces is haar terugkerende samenwerking met andere kunstenaars, ecologische groepen en collectieven die rond stedenbouw werken. Sinds 2014 werkt ze samen met de Poolse kunstenaar Pawel Freisler op het appelproject.
Setareh Alipour is een multidisciplinaire kunstenaar en curator die momenteel werkt vanuit zowel Frankfurt als Potsdam. In haar artistieke praktijk combineert ze installatie en tekenkunst, met een focus op het sociale lichaam, relaties en geheugen, sterk geïnspireerd door de psychoanalyse en menswetenschappen. Alipours werk onderzoekt de complexiteit van menselijke connecties, waarbij ze autobiografische elementen vervlecht met bredere maatschappelijke thema’s. Door middel van intieme familiemomenten, hergebruikte alledaagse materialen en site-specifieke installaties creëert ze een gevoel van zorg, tederheid en het verstrijken van de tijd.
Ada Van Hoorebeke woont en werkt in Berlijn en Brugge. In 2006 studeerde ze af aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. De afgelopen 18 jaar heeft ze zich gericht op onderzoek naar textielverftechnieken, waarbij ze de laatste jaren specifiek is gaan focussen op het kweken van planten voor de productie van natuurlijke kleurstoffen, als inspiratie voor haar installaties. Haar artistieke praktijk omvat langdurige samenwerkingen en educatieve sessies in Europa, Gambia, Indonesië en Japan. Van Hoorebeke was Artist in Residence bij WIELS Contemporary Art Center in Brussel (2010), R.U. in New York City (2017) en Terraform Samsø (2021). In 2019 ontving ze de Berlin Art Prize. Haar werk is internationaal tentoongesteld op locaties zoals Mu.ZEE in Oostende, WIELS in Brussel, het Austrian Cultural Forum in New York, Kunsthal Gent, Heidelberger Kunstverein en BankART in Yokohama.
Plukgeluk is een Antwerpse organisatie die als missie heeft om leerlingen de schoonheid en wijsheid van de natuur te laten ontdekken door ervaringsgericht leren. Ze streven ernaar liefde voor de natuur te cultiveren, zodat leerlingen daadwerkelijk begrijpen en waarderen waar voedsel vandaan komt en hoe ecosystemen functioneren.
Over Superhost
Superhost is een programma dat investeert in een jarenlange relatie tussen een kunstenaar of collectieve praktijk, het museum en de deelnemende gemeenschappen, en dat de productie van kunstwerken en performatieve of discursieve creaties ondersteunt. Jaarlijks wordt één kunstenaar of collectief uitgenodigd om M HKA’s Superhost te zijn. Door de dubbelzinnige en onderling verbonden dynamiek van gastvrijheid te omarmen – waarbij de gastheer altijd ook een gast is, en de gast altijd gastheer – bevestigt M HKA een verlangen naar meer institutionele transformatie, permeabiliteit en uitwisseling. De uitnodiging neemt vrijelijk vorm aan, zowel in de galerieruimtes op de bovenste verdieping van het museum als in programma’s met discursieve en performatieve evenementen.
Superhost 2024 maakt deel uit van het Museum of the Commons (2023-2026), een project van museumfederatie L’Internationale waarvan ook het M HKA lid is. Het Museum of the Commons verweeft drie thematische onderdelen: klimaat; gesitueerde organisaties; en verleden in het heden. Die sluiten alle drie aan bij de grote uitdagingen waarmee hedendaagse samenlevingen worden geconfronteerd. Het thema ‘klimaat’ draait om de huidige planetaire klimaatcrisis; duurzaamheid van institutionele, artistieke en culturele praktijken/processen; en de urgentie om onze politieke processen, samenlevingen, culturen en levensstijlen te transformeren tot meer ecologische praktijken.
