Oekraïne in beeld: ALEVTINA KAKHIDZE – getekend verzet

Als deel van zijn solidariteitsacties met Oekraïne geeft het M HKA aandacht aan belangrijke ensembles van Oekraïense kunstenaars uit de museumcollectie.

Met Alevtina Kakhidze heeft het M HKA reeds enkele jaren een engagement. Kakhidze maakte van haar huis in een dorp buiten Kiev een kunstenaarsresidentie, en van haar tuin een laboratorium om de wereld te begrijpen. Kakhidze denkt al tekenend. Dit zijn enkele van haar tekeningen uit de tijd van het begin van de Russische inval.

De Oekraïense kunstenares met Georgische wortels Alevtina Kakhidze (°1973) groeit op in de woelige regio Donbass die sinds decennia onderworpen is aan aanhoudende politieke confrontaties met de Russische overheid. Ze studeert aan de National Academy of Fine Arts in Kiev om zich vervolgens te vestigen in Muzychi (Oekraïne).  Als waarnemer van de dramatische sociaal-politieke omwentelingen is ze sinds 2013 actief betrokken bij de Maidan-protesten. Haar kritische geschriften, tekeningen en performances zijn ook een regelrechte aanklacht tegen de mensonwaardige levensomstandigheden in de bezette en/of onderdrukte grensgebieden tussen Oekraïne en Rusland, waar honderdduizenden oorlogsvluchtelingen – ‘displaced persons’ – in barre en gevaarlijke omstandigheden volstrekt aan hun lot worden overgelaten. In 2019 verliest ze zelf haar moeder aan een grensovergang, wanneer die vanuit de zogenaamde ‘uncontrolled territorities’ Oekraïne tracht te bereiken. Het tragische voorval leidt tot een aangrijpende reeks tekeningen – schijnbaar kinderlijk getekend en voorzien van teksten, pijlen en plaatsaanduidingen – van de huizen en leefgemeenschappen in de ‘ongecontroleerde gebieden’.

Alevtina Kakhidze erft de Georgische achternaam van haar vader en groeit op binnen de Russische Sovjetcultuur. Sinds 1995 woont ze afwisselend in Kiev en Muzychi (Centraal Oekraïne). In 2004 beslist ze twee jaar in Maastricht te studeren aan de Jan van Eyck Academie, om haar Oekraïense en Georgische cultuur te toetsen aan de West-Europese context. Haar kunst is gebaseerd op persoonlijke ervaringen en verbeelding, en opent een dialoog over liefde en onschuld enerzijds, en de protestcultuur, de consumptiemaatschappij en haar oorlogservaringen anderzijds.

De propagandaoorlog tussen Oekraïne en Rusland, West en Oost, samen met haar divergerende, persoonlijke biografie, vormt de complexe basis van haar werk dat onder meer te zien was op Manifesta 10 de Biënnale van Moskou. Gefascineerd door het Russische oorlogsverleden voert ze in 2015 onderzoek naar de Sovjet-Finse Oorlog van 1939-‘40, ook wel de Winteroorlog genoemd. Haar doel is een historisch verband te vinden met de hedendaagse situatie in Oost-Oekraïne, en uiteraard de militaire betrokkenheid en verantwoordelijkheid van Rusland.

Het opmerkelijke aan haar oeuvre is de manier waarop ze als een klein en nietig individu, slechts gewapend met stiften, potlood en papier, de strijd aangaat met het overweldigende oorlogsgegeven dat tot vandaag haar leven overschaduwt. Ze doet dit in een herkenbaar minimalistische stijl, soms bijtend, soms kinderlijk-naïef, maar vooral schrijnend en allesbehalve speels.

Lees hier een whatsapp-gesprek met Kakhidze van 5 april 2022